-
1 тамак чокыры
груб. гло́тка, роттамак чокыры тирән — (посл.) бездо́нная гло́тка
-
2 үләт чокыры
см. үләксә чокыры -
3 шакшы су чокыры
-
4 шакшы чокыры
= шакшы су чокыры помо́йка, помо́йная я́ма -
5 зәхмәт чокыры
= зәхмәт урыны миф. овра́г, ме́сто, где обита́ют злы́е ду́хи ( попавший туда человек обязательно заболевает); заколдо́ванное ме́сто -
6 күз чокыры
глазни́ца; глазна́я впа́дина, глазна́я орби́та -
7 үләксә чокыры
см. үләксәлек -
8 чукмар чокыры
вертлю́жная впа́дина -
9 эт чокыры
анат. соба́чья я́мка -
10 шакшы
1. прил.1) гря́зный, нечи́стый; помо́йныйшакшы куллар — гря́зные ру́ки
шакшы су — помо́йная вода́
шакшы урын — гря́зное (нечи́стое, пога́ное) ме́сто
2) скве́рный, гря́зный, гну́сный; га́дкий; па́костный, ме́рзкийшакшы эш — гря́зная рабо́та; гря́зное (скве́рное, га́дкое) де́ло; скве́рный посту́пок
3) га́дкий, по́длый, презре́нный; ни́зкий ( о человеке)2. нареч.гря́зно, нечи́стошакшы киенү — одева́ться гря́зно (в гря́зную оде́жду)
3. сущ.шакшы тоту — держа́ть нечи́сто, гря́зно (рабочее место, комнату, постель и т. п.)
1) экскреме́нты (мн. ч.), испражне́ния (мн. ч.); калтәрәзәләрдә чебен шакшысы — на стекле́ муши́ные пя́тна
2) отхо́ды, отбро́сы; нечисто́тышакшы өчен махсус чиләк — ведро́ для нечисто́т
шакшы чокыры — я́ма, му́сорная я́ма; я́ма для отхо́дов (отбро́сов)
•- шакшы чиләге
- шакшы су чиләге
- шакшы чокыры
- шакшы су чокыры••шакшы җан — бран. по́длая душа́, подле́ц, негодя́й, гад
шакшы телле — скверносло́в, ци́ник
-
11 помойка
ж; разг.юынтык чокыры; чүп-чар чокыры -
12 ау
I сущ.1) охо́та, лов, ло́вля || охо́тничий, охо́тницкий прост. (сезон, рожок); ло́вчийауга чыгу — выходи́ть на охо́ту
ау мылтыгы — охо́тничье ружьё
ау кагыйдәләрен бозу — наруша́ть охо́тничьи пра́вила
ау этләре — охо́тничьи соба́ки
ау кошлары — ло́вчие пти́цы
ау чокыры — ло́вчий ров
2) собир. лову́шка (лову́шки), сило́к (силки́), западня́, западни́ (для ловли зверей, птиц); тенёта ( на зверей); сеть, се́ти (для ловли птиц, мелких зверей и т. п.), сеть, не́вод ( для ловли рыб) || силко́вый, сетево́йҗәнлеккә ау кую — ста́вить (расставля́ть) лову́шки на зве́ря (звере́й)
3) редко охо́тничий сезо́н, охо́тничья пора́; охо́таауны яптылар — охо́ту (охо́тничий сезо́н) закры́ли
4) ( вообще) добы́ча, дичь, лов, уло́в5) перен.; в косв. ф. западня́, сеть (се́ти), лову́шкадошман авына эләгү — оказа́ться в лову́шке врага́
•- ау ите- ау кошы
- ау эте
- ауга йөрү••ау кору — устра́ивать (устро́ить, гото́вить/пригото́вить, ста́вить/поста́вить) западню́; плести́ (сплести́), расставля́ть/расста́вить се́ти (сеть); гото́вить (пригото́вить, стро́ить, устра́ивать/устро́ить, ста́вить/поста́вить) лову́шку
ауга төшерү (эләктерү; каптыру) — пойма́ть в се́ти
II подр.ауга төшү (эләгү; кабу) — попада́ть (попада́ться/попа́сть, угоди́ть) в западню́ (се́ти)
см. тж. һауIII аау, аауумежд."ау (аау)" дип эндәшү (кычкыру, аваз бирү) — ау́кнуть, ау́кать || ау́канье
"ау (аау)" дип эндәшү (аваз биреш) — ау́каться/ау́кнуться
-
13 гөнаһ
1. сущ.1) рел. грех, согреше́ние; грехопаде́ниегөнаһларны кичерү — отпусти́ть грехи́
таяктан түгел, гөнаһтан кач — (погов.) не бо́йся кнута́, а бо́йся греха́
йа хода, гөнаһларымны ярлыка (кичер) — го́споди, прости́ мои́ прегреше́ния
2) грех, просту́пок, вина́, прови́нностьгөнаһына күрә җәзасы — по вине́ и наказа́ние
барлык гөнаһларны бер кешегә өю — сва́ливать все грехи́ на одного́ челове́ка
3) грешо́к, оши́бка, недоста́токбалачак гөнаһлары — грешки́ (оши́бки) де́тства
2. прил.вак-төяк гөнаһлар — ме́лкие грешки́; незначи́тельные оши́бки
1) грехо́вный, гре́шныйгөнаһ эш — гре́шное де́ло
гөнаһ уйлар — грехо́вные по́мыслы
2) в знач. сказ. грешно́, грехо́вно; грехялганлау - зур гөнаһ — грешно́ врать; врать - большо́й грех
3) в знач. вводн. сл. гөнаһтыр! ей-бо́гу! кляну́сь бо́гом! че́стное сло́во!гөнаһтыр мин түгел — ей-бо́гу, не я
•- гөнаһ эшләп ташлау
- гөнаһ эшләү••гөнаһ капчыгы; гөнаһ чокыры> — грехово́дник, завзя́тый гре́шник
гөнаһ тоту; гөнаһы тоту> — понести́ наказа́ние (за грехи́), быть нака́занным (бо́гом)
- гөнаһ шомлыгына каршыгөнаһына керү — греши́ть ( на кого) подозрева́ть, несправедли́во обвиня́ть ( кого), возводи́ть напра́слину ( на кого)
-
14 җилкә
сущ.1) заты́лок || заты́лочныйҗилкә чокыры — заты́лочная я́мка
җилкә кашу — прям.; перен. (по)чеса́ть в заты́лке, чеса́ть заты́лок
2) плечо́ || плечево́йкиң җилкәләр — широ́кие пле́чи
җилкәгә кул кую — положи́ть ру́ку на плечо́ (кому-л.)
җилкәләрен сикертү — трясти́ плеча́ми ( в танце)
җилкә сөяге — плечева́я кость
3) хо́лка, спина́, загри́вок (у животных, птиц); см. тж. өңгәл4) перен. ше́я, плечо́, спина́, горб; заго́рбоккеше җилкәсе белән эш күтәрү — погов. выезжа́ть на чужо́м горбу́
үз җилкәсендә тату — испыта́ть на своём горбу́
•••җилкә биетү ( җилкә биетеп) — спустя́ рукава́
җилкәгә атлану (җилкәгә менеп атлану) — сади́ться/сесть (кому-л.) на ше́ю; перейти́ на (чьё-л.) содержа́ние, иждиве́ние; подчини́ть себе (кого-л.); поста́вить (кого-л.) в зави́симость от себя́
җилкәгә төшү (җилкәсенә төшү) — ложи́ться, лечь бре́менем на (кого-л.); упа́сть, обру́шиться, свали́ться на (кого-л.) на (чьи-л.) пле́чи (о невзгодах, трудностях, ответственности и т. п.)
җилкәдән тау төшкән кебек — как гора́ с плеч
җилкәсен кашу — изби́ть, надава́ть по ше́е
җилкәсен кимерү (җилкәсен сую) — паразити́ровать (на ком-л.); жить эксплуати́руя (кого-л.); тяну́ть жи́лы, соса́ть (пить) кровь из (кого-л.)
җилкәсендә тату (үз җилкәсендә тату) — испыта́ть (что-л.) на свое́й шку́ре
җилкәсендә утыру (кем җилкәсендә утыру) — сиде́ть на (чьей-л.) ше́е (горбу́), жить за чужо́й счёт, на (чьём-л.) иждиве́нии, содержа́нии
җилкәсенә салыну (кем җилкәсенә салыну) — пыта́ться сесть (кому-л.) на ше́ю, пыта́ться вы́ехать (на ком-л.)
- җилкә кашытырлыкҗилкәңдә алып бару (эшне үз җилкәңдә алып бару) — нести́ ( работу) на себе́, свои́х плеча́х
- җилкә симертү
- җилкәсе калын
- җилкәсе чокырлы -
15 зәхмәт
сущ.1) уст. нужда́; забо́та; хло́поты; беспоко́йствойөкләдем мин бик авыр зәхмәт сиңа — доста́вил я тебе́ больши́е хло́поты
зәхмәт вә михнәттә узган гомер — го́ды, про́жи́тые в тя́гостном труде́ и нужде́
2) страда́ние, муче́ние; му́ка, невзго́дыюл зәхмәте — муче́ния в пути́
зәхмәт тән коткару — освободи́ть от страда́ний
3) вред, па́губное (вре́дное) де́йствие (влия́ние)корылык үсемлекләргә зәхмәт салды — за́суха оказа́ла па́губное влия́ние на расте́ния
4) по́рча, боле́знь, заболева́ние, хворь (посланные, по поверьям, сверхъестественной чёрной силой)зәхмәт була күрмәсен, өшкертергә кирәк — как бы не заболе́л, на́до заговори́ть
әҗәл зәхмәте — смерте́льная боле́знь
күкрәк зәхмәте — грудна́я боле́знь, боле́знь дыха́тельных о́рганов
ми зәхмәте — заболева́ние мо́зга
бума (зыяндаш) зәхмәте — паду́чая боле́знь, эпиле́пси́я
үләт зәхмәте — мор, морово́е пове́трие, эпиде́мия
5) разг.; груб. обычно в обращ. или как вводн. сл. го́ре ( о человеке), горемы́ка, го́ре лу́ковое; прокля́тыйкәҗәнең дә сөте юк, зәхмәтнең — и коза́, прокля́тая, не даёт молока́
кайтып күренми дә, ичмасам, зәхмәт — ведь и не пока́жется, го́ре лу́ковое
зәхмәт, торасыңмы, юкмы? — прокля́тый, вста́нешь ты и́ли нет?
•- зәхмәт тию
- төшкере
- зәхмәт төшү
- зәхмәт чигү
- зәхмәт чокыры
- зәхмәт урыны -
16 зәхмәт урыны
-
17 иңсә
сущ.1) заты́лок, загри́вок || заты́лочныйиңсә чокыры — заты́лочная я́мка
иңсәсе белән егылган — упа́л, уда́рившись заты́лком
2) см. иңбашиңсәым сызлый — пле́чи боля́т
3) тех. плечо́, запле́чникирычаг иңсәсе — плечо́ рычага́
домна миченең иңсәләре — запле́чники до́менной пе́чи
4) пле́чики мн.; ве́шалкаюеш киемне иңсәгә элеп калдыру — пове́сить мо́крую оде́жду на ве́шалку
5) спец. пле́чики, ва́тная подкла́дка•- иңсәләрен җыеру
- иңсәгә менеп утыру -
18 ияк
сущ.1) подборо́док || подборо́дочныйияк чокыры — я́мочка на подборо́дке
ияк мускулы — подборо́дочная мы́шца
ияк күрке сакал, сүз күрке мәкаль — (посл.) краса́ подборо́дка - борода́, а краса́ (пре́лесть) ре́чи - посло́вица
иягемнән акты, авызыма тимәде (эләкмәде) — (фольк.) по подборо́дку текло́, в рот не попа́ло
••ияк асты (ияге) тишек — бран. болтли́вый, болту́н, невозде́ржанный на язы́к
ияк биетү — умина́ть, уплета́ть за о́бе щеки́; рабо́тать челюстя́ми
- ияк кагу -
19 компост
сущ.; с.-х.компо́ст || компо́стныйтуфракны компост белән ашлау — удобря́ть по́чву компо́стом
компост чокыры — компо́стная я́ма
-
20 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү
См. также в других словарях:
баз — I. 1. Казып ясалган зур чокыр. Нәр. б. урнаштыру өчен җайлаштырылган чокыр 2. Идән асты чокыры (куышлыгы) 3. иск. Җирне казып ясалган зиндан 4. этн. Өсте чыбык чабык белән каплап куела торган тирән чокыр рәв. ау корылмасы бүре базы 5. Таш, балчык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йомры — I. с. Түгәрәк, шар сыман. Аркылы кисеме түгәрәк булган озынча әйберләр тур. Тулы, симез, юан (кеше гәүдәсе тур.). ЙОМРЫ КАРТА – Күшәүче хайваннар ашказанында беренче иң зур бүлек; шуннан әзерләнгән ашамлык. ЙОМРЫ ЧАБАК – Карплар семь. елгаларда… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күз — 1. Күрү органы. Күрү сәләте 2. күч. Караш, мөнәсәбәт баю күзеннән карый 3. Кем. б. игътибары, күзәтеп торуы тур. халыкның күзе синдә 4. күч. Күзәтеп торучы, күзәтче 5. тарт форм. Кояш, җил тәэсиренә дучар булган урынны, җирне белдерә кояш күзенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тустаган — диал. 1. Зур чүмеч 2. Чынаяк чокыры, йомрысы 3. Стакан яки кечкенә стакан 4. Кәсәдән зуррак түгәрәк агач савыт 5. Зур агач табак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тустак — диал. Чынаяк чокыры, чынаяк йомрысы; кәсә. Гомумән кечерәк, түгәрәк агач савыт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тустыган — диал. 1. Зур чүмеч 2. Чынаяк чокыры, йомрысы 3. Стакан яки кечкенә стакан 4. Кәсәдән зуррак түгәрәк агач савыт 5. Зур агач табак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тустык — диал. Чынаяк чокыры, чынаяк йомрысы; кәсә. Гомумән кечерәк, түгәрәк агач савыт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үләт — Күпләп үлү, кизү, эпидемия. ҮЛӘТ БАЗЫ (ЧОКЫРЫ) – Үләксәләрне күмә торган чокыр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәшке — I. Сусарлар семь. кыйммәтле мех бирә торган зур булмаган җәнлек; рус. Норка. II. ЧӘШКЕ – Чынаяк, чынаяк чокыры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чокыр — I. и. 1. Җирдә казып ясалган урын. Нин. б. максатлар өчен махсус казылган урын, баз 2. Җир өстендә яңгыр яки кар сулары туфракны юып барлыкка китергән озын, текә ярлы тирән урын, тирән иңкүлек; ерынты 3. Артиллерия снаряды, мина яки бомба… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чынаяк — 1. Чәй һ. б. эчемлекләр эчү өчен фарфордан, фаянстан һ. б. ш. ясалган, зур булмаган тәлинкә һәм тоткалы тирән түгәрәк савыттан торган әйбер 2. Шундый әйбернең тоткалы тирән түгәрәк савыты 3. с. Үзенә бертөрле керамикадан ясалган стена чынаяк… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
